Erişkinlerde Çarpık Bacaklar Nasıl Tedavi Edilir?

Erişkinlerde Çarpık Bacak

Erişkinlerde çarpık bacak dendiğinde herhangi bilinen bir hastalık olmadan dizlerde eğrilik olmasını anlıyoruz. Bu kişilerin genellikle estetik kaygılar dışında şikayetleri olmaz. Genç yaştadırlar, her türlü spor aktiviteyi yaparlar, hayatlarında herhangi bir kısıtlama yoktur, ancak çarpık görüntüden dolayı endişelidirler. Genellikle aile büyüklerinde anne veya baba tarafında dizlerde kireçlenme ve buna bağlı ameliyat öyküsü olur.

Tedavi edilmediğinde 65 yaş civarında dizlerde kireçlenmeye bağlı şikayetler görülebilir ve bunların bir kısmı diz protezi ameliyatları gerektirir. Eğer kişi aktif spor yapıyorsa erken yaşta menisküs yırtılmaları, bağ yaralanmaları ortaya çıkabilir. Bu ilave sorunlar ileri yıllarda diz ekleminde kireçlenme gelişmesi riskini arttırır. Çarpık bacakların genç yaş grubunda iken tedavi edilmesi ileri yaşlarda dizlerde ciddi kireçlenmeler geliştiğinde uygulanan protez ameliyatlarına göre çok daha az risklidir.

Çarpık bacakların dizlerde kireçlenme gelişmeden önce genç yaşta düzeltilmesi ileri yaşlarda daha büyük ameliyatların ihtimalini azaltır.

Nasıl Tedavi Edilirler ?

Çarpık bacaklar iki yaş grubunda ayrı ayrı değerlendirilebilir. Birincisi grup genç aktif hastalar; bu hastalarda henüz kireçlenme ortaya çıkmamıştır, genellikle sadece estetik kaygılar vardır. İkinci grup ise daha ileri yaş grubu hastalar (50 yaş üzeri); bu kişilerde kireçlenmenin derecesine bağlı olarak ağrı, dizlerden ses gelmesi, şişlik, eklem sertliği gibi şikayetler görülür. Çarpık bacak bazen rotasyonel deformite dediğimiz, bacak kemiklerinde burulma tarzında eğrilik diye tarif edebileceğimiz sebebten olabilir.

Tedaviye uygun röntgenlerin çekilmesi ve klinik muayene sonucunda karar verilir. Farklı yöntemler olmak ile beraber “Tomofix yöntemi” dünyada en yaygın olarak kullanılan yöntemlerde birisidir (Çarpık bacağa ilaveten kısalık sorunları için “Erişkinlerde Bacak Eğrilikleri ve Kısalıklar” bölümüne bakınız).

Birinci grup olan genç aktif hastalarda dizlerdeki eğrilik tam olarak normal sınırlara getirilir. Yani “mekanik aks” olarak isimlendirilen çizgi (vücudun ağırlık merkezinin geçtiği varsayılan çizgi-kırmızı çizgi) diz ekleminin tam ortasına getirilecek şekilde düzeltme yapılır (Olgu 1).

İkinci grup ileri yaş hastalarda ise “mekanik aks” diz eklemini yük taşıyan ve sağlam (kireçlenme gelişmemiş) olan dış kısmından geçecek şekilde düzletme yapılır (Olgu 2).

Rotasyonel deformite var ise yürüme sırasında diz kapaklarımız ve ayaklarımız farklı yönlere döner. Rotasyonel deformiteler miktarına ve yerine göre farklı teknikler ile düzeltilebilir (Olgu 3,4).

Olgu 1

A) Metabolik bir kemik hastalığı olan D vitaminine dirençli raşitizm’e bağlı olarak büyüme çağında her iki bacakta eğrilikler gelişmiş (16 yaşında).

B) Kaval kemikleri (tibia) Taylor Spatial Frame (bilgisayar yardımlı akıllı fiksatör) ile uyluk kemikleri (femur) ise eksternal fiksatör yardımlı minimal invazif kilitli plak tekniği ile düzeltildi ve boy uzatması yapıldı.

C) Tedavi öncesi güçlükle yürüyebilen hasta tedavi sonrasında tüm spor aktivitelerini kısıtlama olmadan yapabilir hale geldi.

Olgu 2

A) Sol diz ekleminde ağrı ve kireçlenme şikayetleri ile başvurmuştu (60 yaşında). Diz ekleminde kemik eğriliğine bağlı kireçlenme başlangıcı (artroz) tespit edildi. Erken evre artroz olduğu için diz protezi ameliyatı yerine düzeltme tedavisi tercih edildi. Her iki dizde de normalde ortadan geçmesi gereken “mekanik aks”ın (vücudun ağırlık merkezinin geçtiği varsayılan çizgi-kırmızı çizgi) diz ekleminin iç kısmından geçtiği görülüyor.

B) “Tomofix yöntemi” ile sol bacak eğriliği düzeltildi. Tedavi sonrasında “mekanik aks”ın solda tamamen düzelmiş olduğu görülüyor. Ameliyat sonrası 6. haftada tam yük vererek yürümeye başladı. Diz ağrıları tamamen geçti ve kireçlenmenin ilerlemesi durdurulmuş oldu. Ayrıca hasta kozmetik olarak sonuçtan oldukça memnun oldu.

Olgu 3 Rotasyonel deformite

A) Kemik eğrilikleri bazen rotasyonel yani burulma (dönme) tarzında olabilir. Rotasyonel bacak eğriliği nedeniyle yürürken dizleri her iki tarafa dönmekteydi, koşmakta güçlük çekiyordu ve kozmetik olarak da rahatsız ediyordu (28 yaşında). Ayrıca tekrarlayan diz burkulmaları (sprain) sonrasında menisküs yaralanması nedeniyle artroskopik ameliyatlar geçirmişti.

B) Taylor Spatial Frame (bilgisayar yardımlı akıllı fiksatör) yöntemi ile eğrilik ve rotasyonel deformite düzeltildi. Düzeltme derecesi “CT yöntemi” ile hesaplandı (Calculating the Mounting Parameters for Taylor Spatial Frame Correction Using Computed Tomography. Metin Kucukkaya at al. J Orthop Trauma-2011).

C) Tedavi 4 ay sürdü, tedavi sonunda günlük hayatına geri döndü. Diz burkulmaları tamamen iyileşti. Kozmetik olarak hasta sonuçtan memnun kaldı.

Olgu 4 Rotasyonel deformite

Kemik eğrilikleri bazen rotasyonel yani burulma tarzında olabilir.

A) Rotasyonel bacak eğriliği nedeniyle yürürken dizleri her iki tarafa (içe ve dışa) dönmekteydi, koşmakta güçlük çekiyordu ve kozmetik olarak da kendisini ve ailesini rahatsız oluyordu (17 yaşında).

B) İntramedüller çivi tekniği ile tedavi edildi. En büyük ameliyat yarası 1,5 cm olmak üzere 6 adet birer dikişlik yaradan ameliyat gerçekleştirildi. Tedavi sonrası her türlü spor aktiviteyi daha iyi yapabilecek duruma geldi.